Bu hafta ve takip eden birkaç hafta boyunca sanat etkinlikleri desteklenmeli midir ve neden desteklenmelidir sorularına birlikte cevaplar arayacağız. Evet, ilk sorumuz sanat desteklenmeli midir? Aslına bakarsanız bu soruyu farklı yaş gruplarından farklı kişilere sordum ve günümüzde sanat etkinliklerine vatandaşlarımızın tavırlarının olumsuz olduğunu düşünürken çoğunlukla olumlu cevaplar aldım. Geçim sıkıntısı ve işsizlik çoğumuzun belini bükse de, yaşadığımız hayatı çeşitlendirmek artık birçoğumuzun arzusu. Birkaç hafta sürecek yazı dizimizin ilk bölümüne bir öğrencimizin cevabı ile başlamayı bu yüzden uygun gördüm.
Soru: Sanat etkinlikleri desteklenmeli midir?
Cevap: (12 Yaş, Öğrenci) Evet,
Soru: Neden?
Cevap: Çünkü sanat güzeldir.
Sanatın bizde oluşturduğu ilk duygu ve ilk ölçü bu cevapta kendisini gösteriyor. Tabi ki sanatın, sanat etkinliklerinin desteklenmesinin gerekli olmadığı yönünde olumsuz düşünceler de mevcut. Aslına bakarsak her şey doğallıkla gerçekleşmekte. İlk insanlardan bu yana sanat bir ifade aracı olagelmiştir. İlk insanların mağara duvarlarına resimler yapıp, taşlara semboller kazıdığı dönemlerde, yaşam henüz karmaşık bir yapıya sahip değildi. Yaşam karmaşıklaşıp, zenginleştikçe kültürler oluşmaya başladı ve insanlar kendilerini sanatla ifade ettikçe, ortaya çıkan ürünler aynı zamanda insanların yaşamlarını belgeler oldu. Sanatın, mağara duvarlarına yapılan resimlerden Mışır sanatına ve sonrasında Yunan ve Roma fresklerine, çömleklerine oradan günümüze uzanan serüveninde, döneme göre krallar ve yönetimde yer alan soylu aileler her zaman sanata destek vermişlerdir. Kralların, din adamlarının ve soylu ailelerin sanatçıları himaye etmelerinde kendi estetik zevklerinin tatmininden daha çok, sanatın; hamilerinin toplumsal imajlarına yaptığı katkı ön plana çıkmaktadır. Sanatı desteklemek, her dönemde destekçilere daha çok fayda sağlamaktadır.
Batı sanatının gelişmesinde öncü olan Michelangelo, Raphael, Tition, Da Vinci, Holbein, Shakespeare, Mozart, Bach gibi dünyaca ünlü sanatkârlar da, ya doğrudan krala bağlı olarak saray için çalışmış ya da dönemin siyasetinde söz sahibi olan yöneticiler konumundaki ailelerin himayesinde mesleklerini uygulamışlardır.
Anadolu’da Anadolu Selçuklu hükümdarı Alâeddin Keykubad, Necmeddin Razi'nin kendisi adına yazdığı Mirsadü'l İbâd adlı eserine karşılık, ilgi ve iltifatın yanında her harfi karşılığında ödemede bulunarak yazarı büyük bir servete kavuşturmuştur. Osmanlı döneminden örneklerle devam edecek olursak; Fatih Sultan Mehmet döneminde İstanbul’da farklı ülkelerden gelen 1000’e yakın kayıtlı nakkaş bulunduğu, Fatih Sultan Mehmet’in nakkaşlar için Nakkaşhane yaptırdığı bilinmektedir. Sonrasında pek çok Osmanlı hükümdarı sanatın ve sanatçının hamiliğini sürdürmüştür.
Sanat bir yönüyle de yenilikçi ve ataktır. Her dönemde toplumsal olaylar, insanlık tarihindeki değişimler dönemin sanat eserleriyle takip edilebilmektedir. Osmanlı tarihinde II. Abdülhamit ve dönemi bu açıdan sanatın yenilikçi, atak yapısıyla uyumlanmış ve ayrı bir öneme sahip olmuştur. Tanzimat dönemi dünyada ve Osmanlı devletinde siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda önemli gelişmelerin yaşandığı bir süreçtir. Kendisi de resim yapan, piyano çalan, hat sanatında icazet almış, fotoğraf çeken bir Sultan olan II. Abdülhâmid bu dönemde Osmanlı devlet geleneğinde önemli bir unsur olan sanata ve sanatçıya hami olma konusunda, sanatçılara ve sanat kurumlarına maddi manevi büyük destek vermiştir. Sanatın yenilikçi yönüyle bütünleşen dönem gereği II. Abdülhamit geleneksel sanatlardan daha çok batı sanatını himaye etmiştir.
II. Abdülhamit’te gördüğümüz gibi, Osmanlı’da padişahların saray eğitimi, sanat ve zanaat eğitimlerini de içermektedir. Padişahların kimi beste yaparken kimi şiir yazmakta, kimi resim yaparken kimi de zanaatla uğraşmaktadır. Osmanlı saraylarında devlet adamı yetiştirmek için gerçekleştirilen bu eğitim sistemi yüzyıllardan günümüze pek çok kültürde kralları ve devlet adamlarını yetiştirirken uygulanmıştır.
Haftaya kaldığımız yerden devam etmek üzere, sizlere sanatla dolu bir hafta diliyorum,
Sanatla kalın
