Bu hafta 2018 yılının kültür, sanat gelişmelerini istatistiklerle aktarmaya çalışacağım. Ayrıca Bilgi Üniversitesi’nde ders kapsamında 2016 yılında, Contemporaryart Fuarı’nda yüz yüze görüşme yoluyla yapılan anket sonuçlarını aktaracağım. Türkiye’de sanat istatistikleri alanında yapılmış çok fazla çalışmaya rastlayamıyoruz.  Oysa ki bu tür istatistikler, çalışma yapılan alanda toplumsal tavrı, duruşu görmek açısından önemli.

Gelişmeleri ve istatistik çalışmalarını aktarmaya Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan başlayalım. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmesinin ardından Bakanlığın yapısıyla ilgili de önemli gelişmeler yaşandı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 10 Temmuz'da düzenlediği basın toplantısıyla açıkladığı Cumhurbaşkanlığı kabinesinde yeni sistemin ilk Kültür ve Turizm Bakanı olarak turizmci, iş adamı Mehmet Nuri Ersoy yer aldı. Bakan Ersoy'un göreve gelmesi sonrasında 10 Temmuz'da yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle Bakanlıkça asıl amacı kültür, sanat, turizm ve tanıtım faaliyeti olan dernek ve vakıflarla, özel tiyatrolar tarafından gerçekleştirilecek projelere nakdi yardımda bulunulması düzenlendi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı televizyon ve sinema için de çalışmalar yaptı. Hem Türkiye'de hem de dünyada adından söz ettiren Türk dizileri ve sinema filmleri için yeni sinema yasa taslağını hazırlandı. Meclis gündemine gelmesi beklenen düzenlemelerle, Türk dizilerine ilk kez maddi destek sağlanması yönünde karar alındı. Yabancı sinema filmleri için Türkiye'de yapılan harcamaların yüzde 30'u kadarının iade edilmesinin öngörüldüğü taslağa göre, film çekimlerini kolaylaştırmak için valiliklerde Çekim Koordinasyon Kurulları kurulması kararlaştırıldı. Ayrıca düzenleme kapsamında yerli film sektörünü güçlendirmek, gösterim şansı bulamayan filmlerin seyirci ile buluşmasını sağlamak için sinema salonu işletmecilerinin de desteklenmesi planlanıyor.

Öte yandan İstanbul Ticaret Odası (İTO) da dünyada gişe rekortmeni olacak filmlerin, doğal film platosu özelliğine sahip Türkiye’de çekilmesini teşvik etmek amacıyla "Filming in Turkey (Türkiye’de film çekimi)" adıyla bir sinema portalı oluşturulacağını bildirdi. Milli Eğitim ve Kültür ve Turizm Bakanlıklarının ortak çalışması ile Türkiye Belediyeler Birliği arasındaki "Öğrenciler Sinema İle Buluşuyor Etkinliği" iş birliği protokolü kapsamında da bu yıl Türkiye genelinde binlerce öğrenci ilk defa sinemada film izleme fırsatını yakaladı.

Bakanlıkça 2017-2018 sezonunda 229 özel tiyatro projesine 5,2 milyon lira destek sağlandı, 2018-2019 sezonunda da 511 proje bu destekten faydalanacak.

Bakanlık uzmanlarının yurt dışında titizlikle yürüttüğü çalışmalar sonucunda 2003 ila 2018 arasında 4 bin 319 parça tarihi eser Türkiye'ye getirildi. Bakanlıkça "2018 Troya Yılı" kapsamında, yılın 7 ayında Troya temasıyla ulusal ve uluslararası alanda 133 tanıtım etkinliği gerçekleştirildi. 55 ülkedeki 100 turizm fuarında kurulan Türkiye stantlarında Troya boy gösterdi. Çanakkale'de 5 bin yıllık geçmişe sahip Troya Antik Kenti'nde yapımı tamamlanan Troya Müzesi 10 Ekim'de ziyarete açıldı.

Bu süreçte bale ve operanın bir arada sunulduğu büyük bir sahne şovu olan "Troya" izleyicilerle buluştu. Öte yandan DOB öncülüğünde yaz döneminde "Turandot", "Saraydan Kız Kaçırma", "La Traviata" ve "Zorba" gibi dünyaca ünlü başyapıtların sahnelendiği uluslararası opera ve bale festivalleri düzenlendi. Türkiye genelinde 2016 yılını baz aldığımızda, toplam müze sayısı 417’ye ulaştı. 2012’ye baktığımızda, Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı müze sayısı 188’ken 2016 yılına geldiğimizde, bu sayı 193’e kadar yükselebilmiş. Özel müzelerin sayısı ise 2012’de bakanlığa bağlı müzelerin altında iken(159), 2016’da bu sayı bakanlığa bağlı müzeleri geçerek 224’e ulaştı. Bakanlığın verilerine göre, 2018 yılının ilk 9 ayında müzeleri ziyaret eden kişi sayısı 21,9 milyona ulaşırken, bu sayının gelecek yıl 30 milyona çıkacağı öngörülüyor.

Türkiye'nin 81 ilinde müze açılmasına yönelik çalışmalarını sürdüren Bakanlık, müzelerin daha çok yerli ve yabancı turisti ağırlayabilmesi amacıyla sanatsal etkinliklerden kültürel faaliyetlere uzanan pek çok uygulamanın yer aldığı "Yaşayan Müze" konseptinin hayata geçirilmesine yönelik çalışmalara da hız verdi.

Sinemada yılın ilk 6 haftasında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29'luk artışla 15,5 milyon seyirci sayısı ve 193 milyon lira gişe hasılatına ulaşıldı. Türk filmleri, yüzde 77'lik izlenme oranları ile gişeye damgasını vurdu, en çok izlenen 10 filmin 7'si yerli filmlerden oluştu.

Genel olarak Kültür ve Turizm Bakanlı’nca 2018 yılında gerçekleştirilen etkinlik ve gelişmelerin rakamlara bu yönde yansımış.

2016 yılı genel olarak kültür sanat istatistiklerine bir göz attığımızda durum pek iç açıcı değil. 2016 yılı baz alındığında Türkiye’de toplumun yüzde 49’u hiç sinemaya gitmemiş, yüzde 81’i hiç enstrüman çalmamış. Toplumun yüzde 57’siyse, VCD, DVD üzerinden veya internet üzerinden daha önce hiç film ve dizi izlememiş. Türkiye’nin yüzde 39’u hiç kitap okumuyor ve bu istatistiği yüzde 47 ile dergi okumayanlar takip ediyor.

2016 verileri göz önüne alındığında, Türkiye toplumunun en büyük hobisi ile açık ara farkla, yüzde 85’le, televizyon izlemek…

Tiyatro etkinliklerine katılım oranı 2010-2011 sezonunda yüzde 82’yken, 2016-2017 sezonunda yüzde 90. 2010-2011 sezonunda Devlet Tiyatroları yüzde 80 dolu iken, 2016-2017 sezonunda bu istatistik yüzde 90’a ulaşmış. Bu da demek oluyor ki, toplumumuzun tiyatroya ilgisi günden güne artıyor. Gösterilen film sayısı 2017 yılında, 2016 yılına göre %8,9 artarak 58 bin 214 oldu. Aynı dönemde gösterilen yerli film sayısı ,6 artarak 25 bin 275 olurken, gösterilen yabancı film sayısı %6,9 artarak 32 bin 939 oldu.

Sanat izleyicisi ile ve sanatsal etkinliklerle ilgili istatiksel çalışmaların nadiren yapıldığından bahsetmiştik. İstanbul Bilgi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aylin Seçkin ve öğrencileri tarafından Contemporary İstanbul fuarını gezen 1286 ziyaretçi ile yüz yüze yapılan anket çalışması bu alanda yapılan ender çalışmalardan biri. Bu çalışmayla ilgili sonuçlara haftaya değineceğim. Sizlere mutlu bayramlar ve sanat dolu bir hafta diliyorum.

Sanatla kalın