Sayıştay’ın Afyonkarahisar Belediyesi’nin toplu taşıma noktasındaki tespiti ve değerlendirmelerinde şu ifadeler dikkat çekti: "Geçmiş dönemlerde tahsis edilen ve halen faal olarak kullanılan taksi, dolmuş ve servis plakaları mevzuata aykırı biçimde süresiz bir hak olarak kullanılmaktadır" Raporun ayrıntılarıdan şu bilgiler yer aldı: SÜRESİZ İŞLEM MÜMKÜN DEĞİLDİR Yasal düzenlemede belediyelere imtiyaz olarak verilmiş şehir içi yolcu taşıma hizmetlerinin yerine getirilmesi bizzat belediyece yapılmadığında, söz konusu kamu hizmeti, kanunlarda belirtilen yöntemlerle üçüncü kişilere gördürülebilecektir. Üçüncü kişilerin belirlenmesi ise, 2886 sayılı Kanun gereğince, rekabete açık, saydamlığı sağlanmış, süresi T.C. Sayıştay Başkanlığı Afyonkarahisar Belediyesi 2020 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 55 belirli ihaleler yoluyla yapılması gerekmektedir. Belediye meclisince hizmetin üçüncü kişilere gördürülmesi yönünde karar verilmesi halinde, karardaki yönteme göre (kira, imtiyaz vb.) ve bu kararda verilen yetkiye dayanılarak ihale işlemleri yetkili kişi ve kurullarca yerine getirilecektir. Bu çerçevede toplu ulaşım ve yolcu taşımaya ilişkin hizmetler bakımından görevli ve yetkili olan belediyenin, bu hizmetlerin üçüncü kişilere gördürülmesini ihale yapılmaksızın doğrudan meclis, encümen veya belediye başkanı kararıyla yapması veya kendisine ait imtiyazı süre belirtilmeksizin devrederek gerçekleştirmesi ya da ihaleyle olsa dahi süresiz satış şeklinde işlem yapması mümkün değildir. SÜRE BELİRLENEREK İHALE YAPILMALI Mevzuatına göre, taksi plakaları ile servis plakalarının geçim kaynağı şoförlük mesleği olanlara süresi ve şartları belirtilmek suretiyle ihale edilmesi gerekir. Belediye sınırları içinde İl Trafik Komisyonu tarafından verilen taksi, dolmuş ve servis plakalarında hak sahipliği için herhangi bir süre belirtilmemiştir. Süre belirtilmeksizin yapılan plaka tahsisleri 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 5’inci maddesine aykırılık taşımaktadır. AFYON BELEDİYESİ’NİN HESAPLARI İNCELENDİ İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; -Dolmuş hatlarının İl trafik komisyonu kararı ile süresiz kullandırıldığı, -Belediye tarafından ihaleyle verilen dolmuş hatlarında süre belirlenmediği, -İhale yapılmadan meclis ve encümen kararı ile dolmuş hatlarının verildiği, -Taksi ve servis plakalarının ise İl Trafik Komisyonun kararı ile süre belirtilmeden verildiği; Bu bağlamda; 243 adet dolmuş plakasının 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 12 ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 18’inci maddeleri gereğince İl Trafik Komisyonu Kararlarıyla, 59 adet dolmuş plakasının 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45’inci maddesi gereğince ihaleyle, 60 adet dolmuş plakasının Belediye Meclis ve Encümen Kararlarıyla, 220 adet ticari taksi plakasının İl Trafik Komisyon Kararlarıyla, 346 adet servis aracı plakasının ise İl Trafik Komisyon Kararlarıyla süresiz olarak tahsisinin yapışdığı tespit edilmiştir. TOPLU TAŞIMA HİZMETİNİ SÜRESİZ ŞEKİLDE DEVRETMEK HUKUKA UYGUN DEĞİL 5393 sayılı Kanun gereği İdarenin yürütmekle yükümlü olduğu bir hizmeti bizzat yerine getirmeyip, üçüncü kişilere gördürmesi mümkündür. Ancak, mevzubahis kamu hizmetinin üçüncü şahıslara gördürülmesi, hizmet alanının kamu hizmeti olma niteliğini ortadan kaldırmadığı gibi bu konuda belediyenin görevinin sona ermesine yol açmamakta ve bu hizmetin yerine getirilmesi yönünden sorumluluğu devam etmektedir. Toplu taşıma hizmetinin bu niteliği gözetildiğinde, bir kamu hakkının süresiz bir şekilde üçüncü kişilere devredilmesi hukuka uygun değildir. KAZANILMIŞ HAK OLUŞTURMAZ Dolayısıyla meclis ve encümen kararıyla ihalesiz verilen ya da süresiz şekilde ihale edilen ya da il trafik komisyonu kararı ile süresiz verilen toplu taşıma haklarının kazanılmış hak oluşturmayacağı açıktır. BELEDİYE DAVA AÇILDIĞINI DİLE GETİRMİŞ Ticari plaka sahipleri tarafından, ticari plakaların belirli bir süre (49 yıllık süre) sonunda iptal edilerek Belediyenin uhdesine alınmasının kazanılmış haklara saygı ilkesine uygun olmadığı gerekçesi ile Afyonkarahisar İdari Mahkemesine davalar açıldığı, davaların devam etmekte olduğu ve dava sonuçlarının beklendiği belirtilmiştir. SAYIŞTAY: SÜRESİZ SATIŞ ŞEKLİ İLE İŞLEM MÜMKÜN DEĞİLDİR Ancak, İdarenin değerlendirmesine katılmak mümkün değildir. Zira, bulguda da belirtildiği üzere Belediye Kanunu’na göre; belediye sınırlarında, taksi, dolmuş veya servis ile yolcu taşıma faaliyetinde bulunulması belediyelerin vereceği izin veya hakka bağlıdır. Yasal düzenlemede belediyelere imtiyaz olarak verilmiş şehir içi yolcu taşıma hizmetlerinin yerine getirilmesi bizzat belediyece yapılmadığında, söz konusu kamu hizmeti, kanunlarda belirtilen yöntemlerle üçüncü kişilere gördürülebilecektir. Üçüncü kişilerin belirlenmesi ise, 2886 sayılı Kanun gereğince; rekabete açık, saydamlığı sağlanmış, süresi belirli ihaleler yoluyla yapılması gerekmektedir. Belediye meclisince hizmetin üçüncü kişilere gördürülmesi yönünde karar verilmesi halinde, karardaki yönteme göre (kira, imtiyaz vb.) ve bu kararda verilen yetkiye dayanılarak ihale işlemleri yetkili kişi ve kurullarca yerine getirilecektir. Bu çerçevede toplu ulaşım ve yolcu taşımaya ilişkin hizmetler bakımından görevli ve yetkili olan belediyenin, bu hizmetlerin üçüncü kişilere gördürülmesini ihale yapılmaksızın doğrudan meclis, encümen veya belediye başkanı kararıyla yapması veya kendisine ait imtiyazı süre belirtilmeksizin devrederek gerçekleştirmesi ya da ihaleyle olsa dahi süresiz satış şeklinde işlem yapması mümkün değildir. SONUÇ KISMINDA ŞUNLAR YAZIYOR Raporda: “Sonuç olarak, taksi, dolmuş ve servis ile yolcu taşıma faaliyetinde bulunulması için belirlenen plakalara izin/ruhsat verilmesi işlemi; 5393 sayılı Kanun’da öngörülen imtiyaz ve kiralama usullerinden biri seçilerek, 2886 sayılı Kanun’daki düzenlemelere göre ihale ile yapılmalıdır” tespitinde bulunuldu. -Nail Azbay'ın Özel Haberi.