“ADANALI ZİYA AFYONKARAHİSAR AŞIĞIYDI” 15. kitabım Adanalı Ziya ve Evrâk-ı Hâzân ile kitapseverlerin karşısına çıkmanın mutluluğunu yaşadığını söyleyen Gazeteci- Yazar İbrahim Yüksel, “Diyebilirsiniz ki “Afyonlular çuvala mı girdi de tuttun Adanalıyı yazdın.” diyebilirsiniz. Edebiyat dünyasında doğum yeri göz önüne alınarak “Adanalı Ziya” olarak tanınan Ziya Bey, 72 yıllık ömrünün son 37 yılını Afyonkarahisar’da geçirmiş, Afyonkarahisar’da vefat etmiş, alkol bağımlısı olarak derbeder bir ömür sürmesine rağmen Afyonkarahisarlıların sanata ve sanatçıya verdiği değerin bir ifadesi olarak şehitliğe defnedilmiş büyük bir şairdir. Afyonkarahisar’a geldiği ilk yıllarda “Kaldım bir Karahisar içinde işitilmiyor eninim” diye yakınan Ziya Bey, ömrünün son yıllarında yeğenleri tarafından Adana’ya götürülmesine rağmen birkaç gün sonra kaçıp gelecek derecede Afyonkarahisar aşığı olmuş divan edebiyatının son temsilcilerinden, Namık Kemal ekolünün ateşli bir ferdi, heccav ve gazelhandır” diye konuştu. HAYATINDAN KESİTLER…. Konuşmasında Şair Adanalı Ziy’nın hayatından kesitler veren Gazeteci- Yazar İbrahim Yüksel, “Kendi kaleminden çıkmış birkaç satırlık biyografisinde yaşamını bir felaketler silsilesi olarak nitelendiren Ziya Bey, 1860 yılında Adana’da doğmuştur. Asıl adı Mıstandır. Ziya adını ona dönemin Adana Valisi olan ünlü Şair ve Devlet Adamı Ziya Paşa vermiş, onu eğitimi için İstanbul’a göndermiştir. Ziya Bey, İstanbul’a geldikten sonra girdiği Tıbbiye’den anatomi dersinde bir cesedin parçalara ayrılması üzerine ayrılır. Bu sırada Ahmet Rasim, Muallim Naci ve Cenap Şehabettin gibi devrin ünlü şair ve yazarlarıyla tanışır, bunların sayesinde Vakıflar İdaresi’nde iş bulur. Eline bol para geçince de Balıkpazarı meyhanelerine takılmaya başlar, giderek alkol bağımlısı olur. Bu arada yazdığı Abdülhamit istibdadına yönelik taşlamalar yüzünden peşine hafiyeler takılır, birkaç kez jurnal edilip hapse girer. Ziya, bir gün aşırı derecede sarhoş iken seraskerin arabasına yaklaşarak sövüp sayınca tutuklanır ve arkadaşlarının onu kurtarmak için deli olduğunu söylemeleri üzerine akıl hastanesine gönderilerek hapisten kurtulur. ŞEHİTLİĞE DEFNEDİLDİ Adanalı Ziya akıl hastanesine girerek büyük bir ceza almaktan kurtulur ama akıl hastanesi çıkışı Fizan’a sürülmekten kurtulamaz. 1894 yılında bir kolayını bulup Mısır’a kaçar, bir süre sonra da affedilir. Sürgün dönüşü İstanbul’a gelen Ziya, Afyonkarahisarlı Sadrazam Ahmet Cevat Paşa’nın himmetiyle 30 Haziran 1895 tarihinde Afyonkarahisar Evkaf Müdürlüğü’nde göreve başlar ve 12 Aralık 1910 tarihine kadar bu görevde bulunarak emekliye ayrılır. 37 yıl Afyonkarahisar’da yaşayan Ziya Bey, 26 Ağustos 1932’de vefat eder ve görkemli bir törenle Şehitliğe defnedilir. Adanalı Ziya, bir kıt’asında şöyle der: “Hezâr elhân bir kuş iken gülistân-ı şetârette, Kırıldı bâlîm, dûr düştüm âşiyânımdan, Yeri, me’vâsı yok kuştan ne nağme beklenir artık? Bilinsin rütbe-i ahzânım evrâk-ı hazânımdan.” ŞİİRLERİ SONBAHAR YAPRAKLARI GİBİ ORADAN ORAYA SAVRULMUŞ Adanalı Ziya’nın şiirlerinin sonbahar yaprakları olarak nitelendirildiğini söyleyen İbrahim Yüksel, “Buradan anlıyoruz ki Ziya Bey şiirlerini evrâk-ı hâzân yani sonbahar yaprakları olarak nitelendiriyor. Kitaba evrâk-ı hâzân adının vermemde bu nedenledir. Gerçekten de Ziya Bey’in alkol bağımlısı olarak sürdürdüğü sefil yaşamı sırasında bulduğu kağıt parçalarına yazdığı şiirler, sonbahar yaprakları gibi oradan oraya savrulmuş, yakın dostları tarafından şiirlerinin toplandığı defterler çalınmıştır. Dönemin edebiyat otoriterleri tarafından en kudretli şairlerden biri olarak gösterilen Ziya Bey’in edebiyat dünyasında hak ettiği yeri alamamasının en büyük nedeni, sanat ve edebiyatın merkezi olan İstanbul’dan çok uzaklardaki Afyonkarahisar gibi bir taşra kentinde yaşamış olması ve şiirlerini yayımlama yolunda son derece ketum davranmasıdır. Edebiyat tarihlerinde ve ansiklopedilere bakarsanız Ziya Bey hakkındaki kısa bir hayat hikâyesinin sonuna şöyle bir not düşülür. “ŞİİRLERİ BİR KİTAP HALİNDE YAYIMLANMAMIŞTIR.” İşte bu kitabı, o ezberi bozacak bir kitap olarak edebiyat dünyasına sunanın onurunu yaşadığımı bir kez daha ifade etmek isterim” dedi. Eserin yayınlanmasında başta Belediye Başkanı Burhanettin Çoban olmak üzere herkese teşekkür eden Gazeteci- Yazar İbrahim Yüksel, “Bu esere son noktayı koymak üzere iken, teknoloji özürlülüğümün bir sonucu olarak bilgisayarın azizliğine uğrayıp yazdıklarımın neredeyse tamamını sildirmiş olmama rağmen bunları kurtaran İsmail Avcıoğlu’na teşekkür borçluyum. Ayrıca çalışmalarım sırasında değerli yardımlarını gördüğüm Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi Müdürü Mevlüt Üyümez’e, Arkeolog Ahmet İlaslı’ya,Afyonkarahisar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü çalışanlarından Ramazan Gölcük ve Zakire Şahin’e, Afyonkarahisar Sultan Dîvânî Mevlevihane Müzesi Müdürü Hasan Özpunar’a, Milli Kütüphane Okuyucu Hizmetleri Şube Müdürü Nermin Avşar’a, Büyük bir özveri ile arşivini açarak eski yazı bazı metinleri okuyan AKÜ uzmanlarından Yusuf İlgar’a,Bugüne kadarki birikimlerini benimle paylaşan İrfan Ünver Nasrattınoğlu’na, Eserin editörlüğünü yaparak basıma hazır hale getiren AKÜ Güzel Sanatlar Fakültesi İletişim Tasarımı ve Grafik Bölümü Başkanı Doç. Dr. İsmail Hakkı Nakilcioğlu’na, Eşim Zeynep ve biricik kızım, ALKÜ Eğitim Fakültesi DR. Öğretim Görevlisi Aslı Yüksel’e Afyonkarahisar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Emel Sarlık’a, ve özellikle de bu kitabın basımını sağlayan Belediye Başkanımız Burhanettin Çoban’ teşekkürlerimi sunuyorum” dedi. EMEĞİ GEÇENLERİ TEBRİK ETTİ Belediye Başkanı Burhanettin Çoban ise 54’ncü kültür yayınını Afyonkarahisarlılar’ın beğenisine sunmanın mutluluğunu yaşadıklarını kaydetti. Eserin yayınlanmasında emeği geçenleri tebrik eden Başkan Çoban, Afyonkarahisarlı olmadığı halde ilimizi sevip yerleşen Adanalı Ziya’nın şiirlerinin bu güne kadar kitaplaştırılamadığını öğrendiğini söyledi. Adanalı Ziya’ya ait birçok şiirin Taşpınar Dergisinden derlendiğini gördüğünü aktaran Başkan Çoban, eserin yayınlanmasında emeği geçen Gazeteci- Yazar İbrahim Yüksel, Belediye Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Emel Sarlık ve personeli ile herkesi tebrik etti. Yapılan konuşmaların ardından Gazeteci- Yazar İbrahim Yüksel, tanıtım törenine katılanlara kitabı imzalayarak hediye etti.