Mustafa Kemal Atatürk Başkomutanlık Meydan Savaşı sırasında Kocatepe’de ayakta düşünürken çekilen,dünya tarihine geçen Afyon’un simge resmi kaldırılıp yerine kent konseyi tarafından Paşa Camisi silüeti konulan manidar cami. 

        Osmanlı Eseri olduğu halde ısrarla Selçuklu eseridir denilen,sadece mimarisinden küçük izler barındıran cami.

        Afyon tarihinde gerçekler saptırılarak 88 yıldır ısıtıp ısıtıp öne konulan A’dan C’ye siyasi hedef belirleyenler için yıkılışı propaganda malzemesi olan cami.

        Türkiye Cumhuriyeti kurucu partisi 

Cumhuriyet Halk Partisi’nin Yunan İşgali sırasında yakılıp,harap edilen Afyonkarahisar şehrini yeniden inşa edip yaraları sardığını unutup,1933 yılında camiyi yıktı yerine heykel yaptı denen cami.

        Tarihi UmurBey Paşa camisi Afyon için çok önemlidir.Başkomutanlık Meydan Savaşı Afyon’da yapılmış düşman bozguna uğratılmıştır.Cumhuriyetin kazanıldığı topraklar olan Afyon,milli mücadele yıllarındaki yokluğun,zorluğun,azmin ve Türk Milleti’nin kahramanlığını ölümsüz bir eserle daima hatırlamak için Utku Anıtını Anıtpark’a 1936’da dikmiştir.Afyon halkı milli mücadele yılları ve sonrasında büyük kahramanlıklar göstererek tarihe geçmiştir.Düşmana yardım yataklık eden,çıkarları uğruna işgalcilerle işbirliği yapan küçük gerici,hain kesim hariç.Bugün dahi Türk ordusunun zaferini hazmedemeyen hain torunları,her fırsatta Türk ve Atatürk düşmanlıklarını kusmaktadırlar.

      Utku Anıtı,Paşa Camisi bahçesinin yan tarafına yapılmıştır.Ancak tarih boyu gericiler ve ellik gavurlarının kışkırtmalarıyla Cami yıktılar yerine heykel yaptılar denmiştir.

           —UmurBey Camisi

           —At Pazarı Camisi

           —Kışla Camisi 

           —Paşa Camisi

          1455 tarihinde Umur Bey tarafından yaptırılan Osmanlı eseridir.Asıl adı Umur Bey Camisidir.Halk arasında At Pazarı veya Paşa Camisi denilir.Bazı araştırmalarda cami,medrese,hamam,kapalı çarşı ve kervansarayın yapıldığı tarih 1443’tür.

Umur Bey Yıldırım Beyazıt komutasında Ankara Savaşına katılmış.2.Murat zamanında vezirlik yapmış. Afyon’da yaşayıp arabuluculukla Kütahya Germiyanoğlu Beyliği’nin Osmanlı’ya katılmasını sağladığından başarısından dolayı Anadolu Beylerbeyi yapılan beydir.İstanbul fethinden sonra Afyon’a yerleşmiştir.

Cami döneminin At Pazarı ve hayvan pazarının yanına yapılmıştır.

Paşa Camisi 24 ahşap sütunlu,ahşap tavanlı,taş,moloz duvarlı ve toprak damlıdır. Minaresi Selçuklu mimarisinden esinlenilmiştir.Osmanlı eseri olan Paşa Cami’nin yanında medrese,arkasında hamam önde büyük çeşme,çevresinde çarşısı vardır.

Paşa Camisi merkezde ve hayvan pazarının yanında olmasından dolayı döneminin  önemli yapılarındandır.

1921 yılında Afyon Yunan askerleri tarafından işgal edilmiş cami karşısındaki hükümet konağı karargah yapılmıştır.Bu işgal sırasında düşman askerleri tarafından bütün manevi değerler gibi 450 yıllık zamana karşı yorgun düşmüş tarihi bina büyük ölçüde hasar görmüştür.Yunan askerleri için sadece Kale Mahallesindeki Meryem Ana kilisesi çok önemliydi.Paşa Camisi önünde işgale direnen Afyon’lu vatanseverlerin düzenlediği miting yapılmıştır.Milli mücadele sırasında caminin yanındaki medrese ve odaları kışla,cami cephanelik olarak kullanılmıştır.Halk o nedenle bu camiye Kışla Camisi demiştir. 

Yunanların merkezde çıkardığı yangınlar ve şehri terkederken yakıp yıkmaları birçok esere zarar vermiştir.Yıkılan yakılan eserler arasında camiler,hamamlar,dükkanlar,hanlar,

evler vardır.Unutulmayan Yoncaaltı Camisi etrafı tamamen yakılmıştır.

1933 yılında resmi kararla toprak damı çökmüş harap olmuş cami yıkılır.

Paşa Camisinin tam yerinde günümüzde Anıtpark’ın ve Dumlupınar İlkokulunun bir kısmı,banka binası,Çok Amaçlı Spor Salonu ve aradaki caddenin tamamı bulunmaktadır.

Caminin siyah beyaz tarihi resimleri şahittir.

Namıdeğer heykel Zafer Anıtı cami yerinde değildir.

          Afyon Erkmen’e Paşa Camisi’nin bir benzeri yeniden yapıldı.29 Mayıs 2020 ilk Cuma namazı kılınarak ibadete açıldı.

Çok heybetli büyük bir alanı kapsayan oldukça güzel bir eserdir.

Camide ibadetini eden vatansever,atalarına minnetdar,milli değerlerine saygılı Afyonlu cemaatin bu vatanı kurtaran başta Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının,aziz şehitlerimizin ruhlarına dua ettiklerini biliyoruz.

         Afyon’un Mustafa Kemal Atatürk sevgisi  kale gibi yıkılmaz ve bakidir Nokta!