Güccüklüğümüzünen elele dutuşup Afyon’da bir bayram gününe varsek…
Ne gıballıymış ki o bayramlar,yad edeni gülümsetirken dolugturup,iç çektirebiliyo,
bir anlayabilsek…
Eski bayramların tadını,neşesini gımıcıkta olsa hesse hesse üleşivesek ginede güccüklüğümüzün bayramlarına erişemeyiz.
İç gıpırtısıynen uyanılan sabahta bayramlıkları geyip,mahallede salınmek.
Gıcır ayakkabılarla arkadaşlarla kapı kapı el öpüp,bayram ganimetini toplemek.
Para veren gapıya üç defa varmanın yollarını aramek.Cepleri doldurmek…
El öpmüşsün hakketmişsin,ne istersen alırsın gafasiynen mahalle bakkalına dızıkmek…
Kızkaçıran alıp, fitilini ateşleyip, kızların üzerine doğru fijjjt diye uçurup çığlık çığlığa metlemelerini keyifle seyretmek.Daşa sürte sürte çat çat çat diye patlayan çatapatın hoş kokusunu kim unutabilir ki?Havada uçuşan balonlar,gıyılara gonan gazoz şişeleri velhasıl bakkala yatırılan bayram harçlıkları…
Bayramda mahalle bakkalının önü çatapatın,kızkaçıranın,cığara tiryakilerinin tüttürdüğü dumanlardan görünmez olurdu.
Bayram harçlığı önemli mesele.Caddenin gıyısına dinelip tanıdığın tanımadığın kim varsa elini öpersen hiç vermezse bozuk para verir gine eliboş bırakılmazdın.Kağıt parayı verenler belli zati.Çocuk çocuğa bayram ziyaretinde öncelik kağıt para veren evlerdedir.Sonra bozuk para verenler.Cuklata verenler.Dutma şeker,sorma şeker verenler.Afyon’un yerlilerinin adeti mendil, ince çorap,erkek çorabını ellere dutuşturmektir.Okula giyilcek şekilde olursa sevinilirdi.Mendiller de işe yarardı.Çocuğu eli boş yollemek ayıptır.
Bir saate otuz kapı dolaşılır,el öpülür,selamlar akıllarda tutulur,evlere dönülürdü.Anneye babaya bayram sonu geri almek üzere ganimetler teslim edilirdi.Aileyle emmi,dayı,deze,hala dıdının dıdısı babadan büyük kim varsa gidilirdi.Dede nine sağsa en önce onların eli öpülürdü.El öpünce,Çok bayramlar gör.Berhudar ol.El öpenlerin çok olsun.Allah sonugürlüğü vesin.dualarının değeri büyüyünce anlaşılacaktı.El öpünce şappadanek yanaktan ıslatarek öpülünce hoşleşilmez ,dirsekle yüz buruşturulerek hemence silinirdi.
Bayramın sefasını güccükler sürerdi.Cefasını babaların cüzdanıyla,anneler çekerdi. Haftasında başlayan hazırlıklar,ne hikmetse kösmeyen koşuşturmalar.
Arifeden bir gün önce goca guşanelerle yapraklar sarılır.Bayrama ekmek edilir veya mahalle fırınından üç,dört tane Afyon patatesli ev ekmeği alınır.Arife günü sabah erkenden kalkılır,bayram yemekleri pişirilir.Nohut,dene fasulye,biber dolması,bamya,badılcan musakkası…
İkindinden evvel yaprak sarması el içine çıkıcek şekilde pişirilir.Öteğ günden böyük tepsiye açılıp mahalle fırınında pişirilmiş,cevizli baklağının şerbeti dökülür.Üzerine tepsi konulurdu.
Evin çocuklarına Amandiyen ellemen,içini çeksin diyerek tenbih edilir.O tepsinin başına oturulup yenen baklağının tadı başka olur,bilinirdi.Bayram temizliği yapılsada içine sinmez bir türlü,arife günü bidanda dipköşe girişiveresin gelirdi.
Afyon’da arefe suyuyla yunmiye mahalle hamamına veya erkenden kaplıcaya gidilirdi.
“Arılık,duruluk vesin
Ağrı,acı dinsin.
Irabbım ferahlık,şifa ömre su gibi azizlik vesin” duası arefe suyu dökündükten sonra edilir.Birgün önce banyo yapıldıysa dahi mutlaka arife günü yıkanılır.
Köylü köyüne,Afyon’un yerlisiysen asri mezarlığa arife günü ikindi vakti gabir ziyaretine gidilir.
Ölmüşlerinin ruhu sevindirilir.Bayram yemeklerinin siftahı son iftarla yapılır.
Afyon çarşıları arife günü geceye kadar açık olduğundan evin eksiği gediği ne varsa alınır.
Golonyağ,dutma şeker salona gondumuydu bayram başlar.
Evin erkekleri mahalle camisine bayram namazına gidince hemen ocağa çay konulur.Gaymaklı,sucuklu,yaprak sarmalı mükellef bir kahvaltı sofrası hazırlanır.Ailecek kahvaltı edilir.Bayramlıklar giyildikten sonra anneyle babayla bayramlaşılır.
Büyük evler bayramlaşmaya geleni bekler.Küçükler gezmeye gider.Bayramda bir gün evde misafir beklenir.
Afyon’da yakın geçmişte her gelen misafire sofra kurulurdu.Bayram yemekleri ardından baklava veya kaymaklı ekmek kadaıfı ikram edilirdi.Bazı ailelerde bu gelenek devam ediyor.
Zil çalar.Gapıya dızılır.Eviçeri ayağa kalkılır.
Misafir buyur edilir.Ayakta bayramlaşılır.
Oturulur.Evin küçüğü kolonya şeker tutar.Evin hanımı hızlıca hal hatır sorar mutfağa gider.Servis tabaklarını hazırlar.Yaprak dolması,iki diş baklağı yanında limonata.Misafire ikram edilir.
İlle ye.Tabağı boş ve.Gayınnengil eyi bakmış hele len yaveş gidiyon.Zorunan yedirilir.Daha gitcek çok kapı va diyerek hemen kalkılır.
Geceye kadar gezilir.Her evde yaprak dolması baklağı yenir.Akşam artık maden suyu ve aman abam,decek hale gelinir.
Afyon’da bayram trafiği geçiş,kesişim yolu olduğundan yoğun olur.
Afyon’da yörük köyünde bir eski bayram.
Arefe günü ikindinden önce köy galabalıkleşir.Gabir ziyaretinden sonra şehre dönen gider,gerisi galır.Irmızanın son iftarı dedeyle,nineyle köyde açılır.Nineler çocuklarının gelişine çok sevinirler.Gece hemen kına hazırlarlar.Torunların kızların ellerine bayram kınası yakarlar.Parmak uçları ve avuçlar kınalanır.Eller gına beziyle sarılır.Sabağnan erkenden yunur.Gınalı ellerle durulur.Ev hareketlidir.Yemek kokuları vardır.Bayram namazından sonra odaya gönderilecek tepsi hazırlanır.Köylerde her sülalenin odası vardır.Bayram öncesi temizlenir düzenlenir.Sülalenin erkekleri odada bayram yemeğini yer ve bayramlaşırlar.Sülaledeki her evden bir tepsi yemek çıkar.Tepside bir sahan bulgur pilavı,bir sahan etli nohut,bir sahan dolma,badılcan yemeği ve hoşaf vardır.Sıra sıra tepsiler köy evlerinden çıkarılır odalara götürülür.Odaya yemek gittikten sonra evde kahvaltı yapılır.Erkekler eve gelince çaylar içilir.Büyüklere ziyarete gidilir.Köylerde servis tabağına hazırlamak ayıpsılanır.Her gelene sofra konur.Bir sofra kalkar ötekisi kurulur.Kolonya şeker tutulur.Çerez tabağı konulur.Bir yandan bulaşığı yunur.Evin gelini kızı hiç oturmaz.Köy yeri bayramlarda şenlenir.Şehir çocukları köy çocuklarına karışır.Guzular,oğlaklar,enikler yanlarında ordan oraya koşturulur,oynaşılır.Köy bayramlarının tadı bir başkadır.
Afyon’un hanımları iki bayramdır kendilerini işten çıkarılmış gibi boşlukta hissediyorlar.
Allah gelenimizi gidenimizi kesmesin.
El öpenleriniz çok olsun.
Berhudar olun.
Büyüklerin bizlere duaları gabul olmamış da öylece galagalmış gibiyiz.
Gençliğimizde “Hey gidi günler hey!Nerede o eski bayramlar “dedirten hayatın herkese mutlu sürprizleri olsun.
El öpenlerimiz
Yüzümüzü şappadanek ıslaterek öpenlerimiz
Gucakleyenlerimiz
Evimize gelip gidenlerimiz
Çok olsun inşallah.
Çok eski bayramlar görelim hep birlikte….
İYİ BAYRAMLAR
