Estetik kelimesi size neleri çağrıştırıyor? Belki de ilk akla gelen günümüzde sıklıkla duyduğumuz, hekimlik terimi olarak kullanıldığı hali. Oysa estetik kelimesinin başka, daha genel, kapsamlı bir anlamı ve bana göre hayatlarımızda, biz farkında olmasak da çok önemli rolü, rolleri var. Önce ne demek olduğuyla ilgilenelim. Estetik sözlük anlamıyla;

Sanatsal yaratının genel yasalarıyla, sanatta ve hayatta güzelliğin kuramsal bilimi, güzel duyu, bedii, bediiyat,

- Güzellik duygusu ile ilgili olan,

- Güzellik duygusuna uygun olan,

- Güzelliği ve güzelliğin insan belleğindeki ve duygularındaki etkilerini konu olarak ele alan felsefe kolu, güzel duyu, bedii anlamlarına gelmektedir.

 Estetik; sanatla, güzellikle ve zevkle ilgilenen felsefe dalıdır. Eski Yunanca ‘da anlamı; duymak algılamak, hissetmek demek olan 'Aisthesis' sözcüğünden gelmektedir. Güzelliğin oluşturulması ve değerlendirilmesiyle ilgilenir. Sanat felsefesi ile yakından ilişkilidir. En geniş tanımı ile sanat, kültür ve doğa üzerine eleştirel düşünce çalışmasıdır. Bir başka ifadeyle estetik, felsefenin güzeli ya da güzelliği konu alan iyi, çirkin, hoş, yüce, trajik gibi güzellikle yakından ilişkili kavramları araştıran, doğal nesne ya da insan yaratısı olan ürünlerde, güzelliklerle ilgili yargı ve yaşantılarda söz konusu olan değerleri, tavırları, haz ve tatları analiz eden dalıdır. Estetik konusu, ilk çağdan beri filozoflar tarafından irdelenmiştir. Platon, Aristoteles ve daha sonra Aydınlanma Çağı düşünürlerinden Leonardo Da Vinci estetik kavramı ve estetik sorularıyla ilgilenmiştir. 

Estetik duygular en basit tanımıyla; insanların güzel olan bir şey gördüğünde hissettikleridir ve geliştirilebilen bir kavramdır. Çocukluktan itibaren yapılan sanatsal etkinlikler, bireylerin estetik duygularının oluşmasına, biçimlenmesine imkân sağlar. Resim yapan, kille çalışan, şekillerle oynayan, şarkı söyleyen, dans eden çocuklarda, zamanla daha iyi yapma duygusu gözlemlenmiştir. Sanat etkinlikleri, çocuklarda ve yetişkinlerde estetik duygusunu güçlendirmektedir. İnsanın dünyayla estetik bağlarının oluşması ve gelişmesinde sanat eğitiminin özel bir rolü vardır ve estetik eğitimin güçlü bir dayanağıdır. Peki, sanat etkinlikleri, sanat uğraşıları, estetik eğitiminde neden ve nasıl bu kadar özel, önemli bir yere sahiptir? Çünkü sanat; insanların sınırlı yaşam süreleri boyunca yaşayamayacağı deneyimleri estetik olarak yaşayabilmesine imkân oluşturmaktadır. Estetik eğitiminde, sanatsal etkinliklerin önemine kısaca değindikten sonra hepimizin kendimize sormamız gereken birkaç soru olduğunu düşünüyorum:

*Hayatımda, seçimlerimde estetik duyguyla hareket ediyor muyum?

* Hayatımızda estetik olmazsa ne olur?  

(Bu soruda estetiğin; “felsefenin doğal nesne ya da insan yaratısı olan ürünlerde güzelliklerle ilgili yargı ve yaşantılarda söz konusu olan değerleri, tavırları, haz ve tatları analiz eden dalıdır.” tanımını es geçmeyelim. Hayatın bütününü içeren, çok geniş bir tanım. Olmazsa ne olur dediğinizde; yemeden, içmeden, giyime kadar hayatın her alanından estetik kavramını çıkartmanız gerekmekte)

Her iki soruya yaşadığımız şehri, semti, binayı ve evimizi de dâhil edelim bir de. 

*Evimi düzenlerken estetik duyguyla hareket ediyor muyum?

*Yaşadığım şehirde estetik duyguya, şehrin estetiğine göre hareket edilmiş mi?

Estetik konusuyla ilgili düşünürken, yıllar önce çok sevdiğim bir mühendis arkadaşımla, şehrin estetiği üzerine yaptığımız konuşma geldi. Yeni anne olan arkadaşım umarım bu yazımı okur, buradan kendisine sevgiler göndereyim. Bana şehirlerde mimari estetik komisyonu olduğundan bahsetmişti. Bu yazı için biraz araştırdım ve aşağıda aktaracağım açıklamalara ulaştım:

Mimari estetik komisyonu, şehrin yöresel mimarisine ilişkin tespitleri yapan, meydan, yol, kaldırım, tabela, kent mobilyaları ve benzeri düzenlemelerdeki usullere ilişkin öneriler getiren, yapıların ve onaylı mimari projelerinin özgün fikir ifade edip etmediğine, umumi binaların fonksiyonu ve özelliği gereği farklılık arz edip etmediğine karar veren kurullardır. Belediyelerin bünyesinde bulunmaktadırlar.

Mimari Estetik Komisyonlarının görevleri arasında:

*Kendisine sunulan mimarlık projelerini özellikle cephe, çatı renk ve malzemeleri ile estetik yönünden inceleyerek bunların yapılması için uygunluk görüşü vermek.

*Örnek ve güzel bina cepheleri, caddeler, meydanlar ve anayollar elde etmek için kentsel tasarıma dayalı olarak ilke kararları almak gibi maddeler bulunmakta.

En başta “güzellikle ilgili olan, güzel olan bir şey görüldüğünde hissedilen” gibi tanımlandığını düşünürsek, estetiğin yaşamın her alanında güzeli, güzel olanı arayışı ifade ettiğini görebiliriz.  Estetik, tıpkı tanımı gibi, sanattan yemeğe, mimariye ve şehrin estetiğine kadar, hayatlarımızda oldukça geniş bir alanı kapsamakta. Görece kısa yaşamlarımızda insan olmanın, gelişmenin zarif, pekiştirilebilir kavramlarından biri. Yaşamlarınızdan eksik olmaması dileğiyle,

Sanatla Kalın