Ocakta kötdü va,herşeyin vakti va!
Et dövülmeyince kötdü olmaz.
Kötdü veya köttü Afyon’a özgü yiyeni şaddaklandırcek atasözlerine konu olmuş yemeklerdir.
Afyon’da kötdü dökülür.
Öğütülmüş denenin kıymalı veya kıymasız iki elin arkasıyla yoğrulup minik parçaların avuç içinde şekillendirilmesiyle yapılan yemeklere kötdü denir.
Afyon’da köfte başka kötdü başkadır.
Köfte yoğrulur,kötdü dökülür.
Köfte susuz,kötdü sulu yemektir.
“Gızartmanın yanına köfte yuğurcen”
“Aşama daha kötdü dökcen”
Köfte dığana,mangala,ızgaraya atılır.
Kötdü guşanede suyuyla özlüce pişirilir.
Köfte yanında garnitürle ikram edilir.
Kötdü başlı başına ana yemektir.
Göce Kötdüsü
Öğütülmüş çiğ buğdaya göce denir.Kırık beyaz rengindedir.Unlu bidik danelidir.
Yarmanın öğütülmüşü.Göce kötdüsü Afyon’a has bir ana yemektir.Doyurucudur.
Göce,göce unu,düğü,kuru nane,tuz,süzme yoğurt,sarımsak,yağ,pul biber…
Malzemesi bu kadar.
Göce,tuz,nane birebir ölçüyle sıcak suyla kabartılır.Yarım ölçüden az düğü ilavesiyle sıcakken yarım saat ele yapışmayacak şekle gelinceye kadar yoğrulur.Minik parçalar avuç içinde yuvalanıp,işaret parmağıyla bastırılır.
Şeplekcene bidik bidik kötdüler dökülür.
Guşanenin yarısında gaynayan tuzlu suya kötdüler salınıp bişirilir.Guşaneden büyük çinko tepsiye suyuyla dökülür,ılıtılır.Süzme yoğurta iki üç diş sarımsak karıştırılıp ezilir.
Göce kötdüsü bembeyaz olana kadar yoğurtla karıştırılır.Üzerine kızgın sıvı yağ veya tereyağa pul biber yakılarak gezdirilir.
Genelde tepsiyle ortaya konulup kaşık çalınır.Ayrı ayrı servis de edilebilir.
Göce kötdüsüne Bolvadin tarafında göce yuvalağı denir.Yörükler topalak,yoğurtlu topalak derler.Topalak Yörük köylerinde eski yokluk yemeğidir.Göceden köttüler dökülüp patates,soğan,domatesle sulu yemek yapılıp kahvaltıda,tarlada yerlermiş.Çocukluğunda topalağı bilenlerin büyüyünce canları çektiğinden unutulmaz bir Türk lezzetidir.
Afyon’da asıl adı göce kötdüsüdür.
Göce kötdüsünü her adam denk düşürümez.
Pişerken dağılır,lapa olur.
Misafire yapılan yemeklerdendir.
Göce kötdüsü dökülürken artanı elde şepletilip sobada pişirilir kıtır kıtır nefis olur.
Göce kötdüsüne soğan doğranmaz!!!
Konakların,bazı otellerin menüsünde mevcuttur.
Coğrafi işaretlidir.
Sulu kötdü
İki kere çekilmiş yağsız kıyma,düğü,az irmik,yumurta,madünüs,soğan,tuz,pulbiber
Salça malzemeleri bunlardır.
“Yağsız yerinden yarım kilo sulu kötdülük gıyma çekivecen mi?”denildiğinde kasaplar eti ona göre verirler.
Kıyma,düğü,irmik ölçüye göre 3,4 yumurta,ince kıyım madünüs,soğan,
tuz,pulbiber ile kötdünün tamamı ele gelip kaba tersyüz edilebilcek kadar yaklaşık yarım saat yoğrulur.Koparılan köttü parçası yumruk halindeki avuç içinde üç,beş defa sıkılıp oval 3 santimlik olacak şekilde dökülür.Guşanede kıyılmış soğan,salça,pul biber kavrulup tuz,madünüs atılır.Yarısına kadar kaynar su dökülür.Sulu kötdüler salınır.
50 dakika kadar pişirilir.
İyice yoğrulmayıp,kıyma yağlı tek çekim olursa denk düşmez,dağılır.
Afyon’un yerlilerinin başlı ana yemeğidir.
Servis tabaklarında ayrı ayrı servis edilip ıscağıyla yenilir.
Çullama Kötdü
Sulu yemek değildir.Köfte değilde kötdü denmesinin nedeni düğüyle yapılması,suda önce haşlanmasıdır.
Yağsız iki çekim kıyma,düğü,irmik,soğan,salça
karabiber,tuz,pulbiber,madünüs,un,yumurta,
madensuyu,az yoğurt,sıvı yağ….
Ezgisine oynencek bir Afyon kötdüsüdür.
Kıyma,aynı ölçüde düğü,dörtte bir irmik,ince kıyım soğan,madünüs,3 yumurta,salça,
karabiber,tuz,pulbiber iyice yoğrulur.
Avuç içinde şeplekce köfte büyüklüğünde kötdüler dökülür.Guşanede tuzlu kaynar suya salınıp üste çıkana kadar pişirilir.
Madensuyu,2 yumurta,un,yoğurt,tuz ile akışkan kıvamlı sos hazırlanır.
Kötdüler sosa bulanır,dığanda kızdırılan bol sıvı yağda kızartılır.
Günlerde çok yapılır.Servisi kolaydır.
Malzemesi,doyuruculuğu açısından yanında garnitürle ana yemektir.Coğrafi işaretlidir.
Gastronomi şehri Afyonkarahisar yemek çeşitliliği açısından zengindir.Farklı kültürlerin yaşadığı veya her geçenin bir tarif bıraktığı Afyon tam bir lezzet şehridir.
Varlık insana dilediğini yedirir,yokluk yeni yemek öğretirmiş.
Bolluk görelim,varlık içinde yaşayalım hep birlikte…
